Mga Haligi ng Etikang Kristiyano (Part 02: Etikang Kristiyano Para sa Karaniwang Tao)

From the free stock photos of Pixabay

Nabanggit ko sa nakaraang paskil na may sistema ng etika sa lahat ng uri ng tao at sa samut saring mga paniniwala. Ano ngayon ang pinagkaiba ng Etikang Kristiyano sa mga sistema ng etikang hindi Kristiyano? Ang Etikang Kristiyano ay theocentric o naka-sentro sa Diyos. Ito ay nakikilala sa mga sumusunod na haligi:

1. Sa etikang Kristiyano, ang karakter ng Diyos ang siyang pamantayan.
Sa Systematic Theology ni Wayne Grudem ay kanyang isinulat: “God’s righteousness means that God always acts in accordance with what is right and is himself the final standard of what is right.” Ang Diyos ay matuwid at perpekto ang kanyang pagiging matuwid. Ang lahat ng kanyang ginagawa ay matuwid at makatarungan. Kaya naman siya ang pamantayan, ang sukatan ng kung ano ang tama at alin ang mali.

Madalas na mababasa sa bibliya na ang mga taong sa Diyos ay inuudyukang tularan ang kanilang Diyos.

• “Maging perpekto kayo, tulad ng inyong Ama sa langit na perpekto” (Matt. 5:48)
• “Magpakabanal kayo, sapagkat ako ay banal” (1 Peter 1:16)
• “kayo'y tumulad sa Diyos, gaya ng mga anak na minamahal” (Eph. 5:1)

Sa buhay na ito ay walang makakaabot ng perpeksyon (kahit Perfecto pa ang pangalan mo). Sa buhay na ito, walang makakarating sa ganap na kabanalan. Nagkakasala pa rin tayo sa ibat ibang kaparaanan. Ngunit hindi pa rin maikakaila batay sa mga nabanggit na mga talata ang katotohanang perpeksyon o ganap na kabanalan pa rin ang pamantayan sa pamumuhay Kristiyano. Sa iyong moral judgments and choices, nararapat lamang na ang perpekto at banal na moralidad ng Diyos ang siyang pamantayan kung paano mamuhay.

Ang Diyos ang siyang batayan ng tama sapagkat siya ay ilaw at sa kanya'y walang anumang kadiliman (1 John 1:5). Siya ay mabuti at lahat ng kanyang ginagawa ay mabuti (Psa. 119:68). Siya ay makatarungan at lahat ng kanyang ginagawa ay makatarungan (Deut. 32:4; Rev. 15:3-4).

Kung ang Diyos ay ang pamantayan ng moralidad, mayroon tayong pamantayan na hindi nagbabago dahil ang Diyos ay hindi nagbabago (Malachi 3:6), hindi tulad ng ilan na binabago ang pamantayan sa pagbabago ng panahon. Hindi tayo maaring sumandal sa kung ano ang modernong pananaw sapagkat ito ay pabago-bago. Ang katanggap-tanggap sa lipunan ngayon ay maaring kamuhian sa susunod na salinlahi; ang kinasusuklaman nila ngayon ay ipagtatanggol ng susunod na henerasyon. Mas mainam magtiwala sa pamantayang hindi natitinag. Kung ano ang Diyos noon ay siya pa rin ngayon, bukas at magpakailanman (James 1:17)

2. Sa etikang Kristiyano, sinisikap bigyang luwalhati at kasiyahan ang Diyos.
Kahit sa mga karaniwang gawain sa buhay tulad ng pagkain, pag-inom, at kung ano pa mang gawain, ang mga ito ay dapat gawin sa ikaluluwalhati ng Diyos (1 Cor. 10:31). Isa pang talata na may kahalintulad na diwa ay ang 1 Peter 4:11; bagamat ang konteksto nito ay sa loob ng iglesya, ang prinsipyo nito ay totoo sa lahat ng pinagbubuhusan natin ng enerhiya. Sapagkat sa Diyos nagmumula ang bawat patak ng ating kalakasan, nararapat lamang na siya ay mabigyang-luwalhati sa lahat ng ating mga ginagawa.

Kaakibat ng pagbibigay-luwalhati sa kanya ay ang mithiing makapagbibigay-lugod sa Diyos sa tuwi-tuwina (2 Cor. 5:9; Col. 1:10). Nais natin siyang mabigyang-kasiyahan dahil siya ang ating Panginoon at tayo ay kanyang mga lingkod (Galatians 1:10).  Ano ang manyayari kapag ang ating mga moral choices ay hindi nagbibigay-luwalhati at hindi nagbibigay-lugod sa Diyos? Ang ating pagsamba ay hindi magiging katanggap-tanggap sa Diyos. Sapagkat hindi lahat ng tao ay nararapat manahan sa banal na burol ng Diyos, kundi yun lamang mga lumalakad ng walang bahid, gumagawa ng matuwid, at nagpapahalaga sa katotohanan sa puso at pananalita (Psa. 15:1-2)

3. Sa etikang Kristiyano, ang Banal na Kasulatan ang bukal ng kaalaman tungkol sa moralidad.
Gayong ang Diyos ang siyang pamantayan at sukatan ng etika, paano natin malalaman ang kanyang karakter at moralidad?  Malalaman natin ang mga ito mula sa kanyang mga pahayag sa Banal na Kasulatan. Ang lahat ng kasulatan o tinatawag nating bibliya ay kinasihan ng Diyos (2 Timothy 3:16a). Ang salitang isinalin bilang “kinasihan” sa ating wika ay ang salitang theopneustos sa orihinal na wikang Griyego. Ang literal na kahulugan nito ay “God-breathed” o hiningang palabas mula sa Diyos. Ang punto ay hindi ito mga ideya ng tao lamang. Bagkus, ito ay galing mismo sa Diyos. At dahil ito ay mula sa Diyos, ito ay mapapakinabangan sa pagtuturo, pagtutuwid, at pagsasanay sa katuwiran (2 Timothy 3:16b). Kung nais nating maliwanagan tungkol sa mga isyung moral, nariyan ang salita ng Diyos na siyang tanglaw sa dilim at ilaw sa ating landas (Psa. 119:105). Ito ay sapat; hindi magkukulang sapagkat ang sinumang babad sa salita ng Diyos ay nagiging ganap (complete) at nagiging handa ng lubusan sa paggawa ng lahat ng kabutihan (2 Timothy 3:17)

Hindi masamang makinig sa mga tinig sa labas ng bibliya. May matututunan tayo sa mga philosopher, scientist, abogado, psychologist, historyador, ekonomista, mga komentarista sa radyo/telebisyon/diyaryo, tindero ng balut, barbero o kahit sino pa man. Ito ay dahil sa ating pagkilala sa tinatawag na common grace. Ang common grace ay mga sari-saring biyaya na hindi nagdudulot ng kaligtasan ngunit mga mabubuting bagay na ipinagkakaloob ng Diyos. Kabilang sa common grace ay mga karunungang ibinibigay sa lahat ng uri ng tao, na hindi saving knowledge, ngunit kapaki-pakinabang pa rin. Kailangan lang ng pag-iingat upang hindi natin ipantay o ihigit sa bibliya ang mga karunungang buhat sa common grace. Ang bibliya pa rin ang ating supreme authority, o sa termino ng ating mga Protestanteng lolo, Sola Scriptura. Ang Banal na Kasulatan ang ating norma normans non normata, ang pamantayang nagtutuwid sa lahat ng mga pamantayan at hindi maaaring ituwid ng ibang mga pamantayan.

Ang tanong ay bihasa ka ba sa bibliya? Kung may sasabihin ba si psychologist, si scientist, si philosopher, si broadcaster, si kumpare, o si suking barbero na salungat sa bibliya ay matutunugan mo agad?  Ang mga babad lang sa salita ng Diyos ang matalas ang isip na paghiwalayin ang tunay na ginto at huwad na ginto: 'yan ay kung alin ang tunay na common grace at alin ang mula sa ama ng mga kasinungalingan (John 8:44). Ang bibliya ang dapat nating ingatan at pahalagahan sa ating mga puso upang tayo ay hindi magkasala (Psa. 119:11). Sa salita ng Diyos, ang tao ay natututong maging makatarungan, umibig sa kaawaan at lumakad sa harap ng Diyos ng may pagpapakumbaba (Micah 6:8). Ito ang etikang magbibigay lugod sa Panginoon.

---

Etikang Kristiyano para sa Karaniwang Tao (Panimulang Paskil)

Photo credit: Wikimedia Commons

Bilang mga indibiduwal o pangkat o pamayanan, tayo ay mayroong sistema ng etika (ethics). Ano ang etika? Ito ay mga tuntunin ng moralidad. Ang ating sistema ng etika ang nagsasabi kung alin ang tama at alin ang mali.

• Kapag may sumakay at bumaba sa dyip, tama ba o mali na siya ay hindi magbayad?
• Tama ba para sa isang tindera ng isda na mandaya sa timbangan?
• Tama ba na ang estudyante ay hindi pumasok sa klase at ipusta na lang ang baong bigay ng kanyang mga magulang sa cara y cruz?

Ang mga sagot natin sa mga tanong na ito ay napapakita lamang na meron tayong ideya ng mga gawain at ugaling katanggap-tanggap at meron rin namang mga gawain at ugaling ating itinuturing bilang mali at ating kinokondena.

Iba't iba ang pundasyon ng etika ng mga tao. Ang ideya ng isang Muslim tungkol sa ano ang tama o ano ang mali ay likas na nakabatay sa kung ano ang mga natutunan niya sa relihiyon niyang Islam. Ganun rin naman, ang Buddhist ay babatay sa natutunan niya sa sistema ng etika ayon sa Buddhism. Ang isang atheist ay meron rin etika batay sa mga pilosopiya na kanyang panghahawakan. Ano man ang paniniwala ng tao, hindi maaaring wala siyang ideya ng tama at mali. Sa katunayan, ang katuruan ng Bibliya ay may inilagay na kamalayan ang Diyos sa budhi ng bawat tao tungkol sa Batas ng Diyos (Rom. 2:14-15). Halimbawa na lang nito ay mga hindi mananampalataya na nakakasalubong at nakakasalamuha natin araw-araw: pag may nahulog kang gamit, ibabalik sayo; pag sobra ang sukli, ibinabalik sa'yo. Kapag ika'y naliligaw, magtanong ka kung saan ba ang direksyon ng dakong nais puntahan ka at ikaw ay tutulungan ng mga taong nasa kalye.

Kung loloobin ng aking Panginoon, ang paskil na ito ay magsisilbing panimula sa isang serye ng mga paskil tungkol sa Etikang Kristiyano (Christian Ethics). Hindi lang basta-basta etika kundi Kristiyanong Etika: isang pag-aaral sa kung ano ang tama at mali, mabuti o masama ayon sa sistema ng pananampalatayang Kristiyano.

Nais kung linawin na ang etikang tinatalakay natin ay hindi mga bagay na kultural lamang, tulad ng:

• "Hindi ka man lang kumatok bago pumasok, napaka-unethical mo!"
• "Hindi man lang nagtakip ng bibig habang nagto-toothpick; wala talagang ethics ang taong 'yun!"
• "Napakasama ng asal ng aking mga apo na lumaki sa Madrid; hindi marunong magmano sa lolo at lola!"

Ang nais kong talakayin sa seryeng ito ay hindi mga asal na kinagawian lamang sa kultura. Bagkus, ito ay mga moral absolutes-- tama saan mang pook at sa lahat ng panahon. Ang mga panuntunan na ito, bagamat sinusupil ng tao sa kanyang kasamaan (Rom. 1:18), ay hindi tuluyang mabubura sapagkat tulad ng nabanggit na, ito ay nakaukit sa puso ng bawat tao at hindi lingid sa kanilang budhi (Rom. 2:14-15).

_______

Braveheart: 25 Years Later

Year 2020 marks the silver anniversary of the box office hit Braveheart. It was released in the United States on the 24th day of May, 1995. Not only did it earn well, it also garnered five Academy Awards including Best Picture and for Mel Gibson, Best Director.

I no longer hold the film in high esteem the way I used when I was young. The reason for this is because of its serious historical inaccuracies. I don't have to discuss these here since they are well documented elsewhere on the web. Any interested fellow who knows how to use Google could find them. Historical accuracy is a big deal for me. I could only imagine what disgust I may feel if  the big guns of film-making would distort the history of my beloved Philippines.

But that doesn't mean I'm junking the film altogether. There must be a good reason why it touched the hearts of many. In the book Burden of Truth, which is a collection of Breakpoint transcripts, Chuck Colson remarked concerning Braveheart:

"Good films deal with deep human problems in a way that teaches right and wrong . . . Braveheart actually makes righteous behavior look exciting and attractive."

The deep heart problems dealt with in the film as pointed out by Colson are “the horror of murder”, “the shame of treachery”, and “the lasting guilt of betrayal”. The virtues made to look exciting and attractive are courage, sacrifice, and patriotism. Then my favorite lines; William Wallace told the noblemen of Scotland:

”You're so concerned with squabbling for the scraps from Longshank's table that you've missed your God given right to something better. There is a difference between us. You think the people of this country exist to provide you with position. I think your position exists to provide those people with freedom. And I go to make sure that they have it.”

I like it because this is a profound theology of government and privilege. There is an acknowledgement that position and privilege are given by God's sovereign will. Yet they are given for a purpose. It was not for the self-interest of those in power, but to serve the people. It is not for the enrichment and comfort of a few but for the deliverance of the people from the chains of tyranny and oppression. It re-echoes Isaiah's voice:

Woe to those enacting crooked statutes

and writing oppressive laws

to keep the poor from getting a fair trial

and to deprive the needy among my people of justice,

so that widows can be their spoil

and they can plunder the fatherless. 

Isaiah 10:1-2, CSB

To the generation that saw the film: if you still like Braveheart yet you believe that one must never oppose or even speak against the oppressive ruling powers, then you have to resolve a big inconsistency. If you dislike Braveheart now, well congratulations! At least you are consistent. But I can't stop but think that your values may also have changed, most probably from good to bad-- 25 years later.

_______________

Index to the Psalm 136 Series

• Part 1: The Steadfast Love of the LORD
• Part 2: Give Thanks to the Good and Supreme Lord
• Part 3: God's Love Demonstrated in the Creation
• Part 4: God's Steadfast Love in the Exodus
• Part 5: Mercy in the Wilderness
• Part 6: God's Steadfast Love in the Victories Over Powerful Kings
• Part 7: God's Steadfast Love in the Present

God's Steadfast Love in the Present (Part 7 of the Psalm 136 Series)

It is he who remembered us in our low estate,

    for his steadfast love endures forever;

and rescued us from our foes,

    for his steadfast love endures forever;

he who gives food to all flesh,

    for his steadfast love endures forever.

Give thanks to the God of heaven,

    for his steadfast love endures forever.

Psalm 136:23-26 ESV

We've seen in the previous posts that the Supreme and Good Lord has manifested his faithful love in the creation, in the Exodus, in the wilderness, and in the victory over powerful kings. The remaining verses of the Psalm speaks of God's loyal love in the present-- that is in the time the psalm was written. But we could also take it as applying to our time since YHWH's love, along with his perfect moral attributes are unchanging. God's steadfast love (hesed) always applies in the present, for the God revealed in the scriptures is immutable (Malachi 3:6).

God's love for the lowly
How is God's love shown in the present? By remembering his people who are in low estate. When God remembers certain groups or individuals, it means he is out to show favor (Psalm 115:12). When Rachel's womb was opened, it was said that God remembered her (Gen. 30:22). God does this way of remembering usually to those who are in low estate. So when Mary learned that she was chosen to bear the Messiah in her womb, she sang:

“My soul magnifies the Lord,

and my spirit rejoices in God my Savior,

for he has looked on the humble estate of his servant.”

Luke 1:46-48

God's love crushes the opposition
The line about YHWH's rescue of Israel from their foes (verse 24) has an element of reminiscence of their emergence from being slaves to conquerors but it also looks forward  to a future hope. This future hope was expressed by the Spirit-filled Zechariah when John the Baptist, the forerunner to the Messiah, was born. Zechariah said:

"that we should be saved from our enemies

    and from the hand of all who hate us;

to show the mercy promised to our fathers

    and to remember his holy covenant,

the oath that he swore to our father Abraham, to grant us

that we, being delivered from the hand of our enemies"

Luke 1:71-74

The chief foe of course is the Devil. He is the “ancient foe” referred to in Martin Luther's hymn Einfeste Burg ist unser Gott (A Mighty Fortress is Our God). Left on our own, we cannot win against such a cruel, crafty, and powerful enemy. But thanks be to God! By Jesus' work on the cross, all hostile forces had been disarmed (Colossians 2:15). At the consummation of all things, our Mighty God shall put an end to all of Satan's destructive activities (Revelation 20:10).

God's love sustains life
The 25th verse of the psalm talks about God's constant care for the creation; he “gives food to all flesh”. A Judeo-Christian worldview acknowledges the presence of God in the food chain. The ultimate producer behind the green plants who are called “producers” in the food chain is the Judeo-Christian God:

He covers the heavens with clouds;

    he prepares rain for the earth;

    he makes grass grow on the hills.

He gives to the beasts their food,

    and to the young ravens that cry.

Psalm 147:8-9

This should also remind us that God's steadfast love  is not only shown through the spectacular but also in the ordinary day to day outworking of his sustaining grace and care. Psalm 115:4-5 mentions his wondrous works (the spectacular) alongside with his provision of food (the ordinary) to those who fear him.

Give thanks
The psalm ends with the same exhortation given at the beginning. In view of God's steadfast love validated in sundry ways, the redeemed are told to give thanks to the God up above.

------